Nên tiếp tục đóng BHXH hay nhận trợ cấp một lần?

Thời gian gần đây, dư luận lan truyền thông tin cho rằng, từ năm 2025, khi Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) có hiệu lực, người lao động sẽ không được rút BHXH một lần hoặc chỉ được rút một phần. Do chưa hiểu rõ, hiểu đúng bản chất của vấn đề, không ít người đã vội rút BHXH một lần.

Theo Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội), giai đoạn 2016-2022, các cơ quan chức năng trên cả nước ghi nhận gần 5 triệu lượt người rút BHXH một lần, sau đó, chỉ có 1,3 triệu người trở lại hệ thống. Từ đầu năm 2023 đến nay, số người nhận BHXH một lần tiếp tục tăng và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Về điều kiện hưởng BHXH một lần, theo quy định tại Khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014, Khoản 1 Điều 1 Nghị quyết số 93/2015/QH13 ngày 22/6/2015 của Quốc hội về việc thực hiện chính sách hưởng BHXH một lần đối với người lao động và Điều 8 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP ngày 11/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc và Điều 1 Thông tư số 18/2022/TT-BYT ngày 31/12/2022 sửa đổi Điều 4 Thông tư số 56/2017/TT-BYT ngày 29/12/2017 của Bộ trưởng Bộ Y tế, người lao động mà có yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

– Đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định tại các Khoản 1, 2 và 4 Điều 54 của Luật BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH hoặc theo quy định tại Khoản 3 Điều 54 của Luật BHXH mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện;

– Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH;

– Ra nước ngoài để định cư;

– Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS quy định tại Điểm c Khoản 1 Điều 60 Luật BHXH; người mắc các bệnh, tật có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.

Theo thư ông trình bày, ông đã có thời gian tham gia BHXH bắt buộc được 25 năm thì ông phải thuộc đối tượng nêu tại Điểm c và d nêu trên thì mới đủ điều kiện để hưởng BHXH một lần. Khi đó, mức hưởng BHXH một lần (quy định tại Khoản 2 Điều 60 Luật BHXH năm 2014) được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:

– 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014;

– 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Đáng lo ngại, người rút BHXH một lần tập trung đông nhất ở nhóm tuổi từ trên 30 đến đủ 40 tuổi (chiếm khoảng 40,4%); tiếp đó, nhóm tuổi từ trên 20 đến đủ 30 tuổi đứng thứ hai (chiếm khoảng 37,1%); còn nhóm tuổi từ trên 60 tuổi chỉ chiếm khoảng 1,1%… Điều này đồng nghĩa, đa số người rút BHXH một lần trong độ tuổi lao động sẽ kéo theo nhiều vấn đề xã hội, dân sinh cần giải quyết cho chính bản thân họ và xã hội.

Lý giải tình trạng người lao động rút BHXH một lần gia tăng, nhiều ý kiến nhận định, ngoài lý do gặp khó khăn về việc làm, thu nhập, buộc họ phải lấy trước khoản tích lũy cho tuổi già để trang trải cho cuộc sống trước mắt, thì có nguyên nhân khác là rút BHXH một lần để…“chạy luật”.

Cụ thể, thời gian gần đây, dư luận lan truyền thông tin cho rằng, từ năm 2025, khi Luật BHXH có hiệu lực, người lao động sẽ không được rút BHXH một lần hoặc chỉ được rút một phần. Do chưa hiểu rõ, hiểu đúng bản chất của vấn đề, không ít người đã rút BHXH một lần cho… chắc ăn.

Dưới góc nhìn khoa học và thực tiễn, các chuyên gia khuyến nghị, người lao động không nên chạy theo dư luận mà vội vàng rút BHXH một lần.

Phân tích sâu về chính sách này, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi cho biết, trong tổng số 22% tiền đóng vào Quỹ BHXH với mỗi người lao động, thì doanh nghiệp phải đóng 14%, người lao động đóng 8%. Với cán bộ, công chức, khoản 14% là kinh phí từ ngân sách.

Về bản chất, khoảng 14% doanh nghiệp đóng BHXH cũng nằm trong tiền lương của người lao động, tuy nhiên, khi đóng khoản này, doanh nghiệp được Nhà nước giảm 25% thuế thu nhập doanh nghiệp. Vì thế, tiền đóng BHXH không hoàn toàn là của người lao động cũng không phải là khoản tiền tiết kiệm.

Khoản tiền đóng BHXH là khoản tích lũy an sinh, Quỹ BHXH do Nhà nước quản lý, vì mục tiêu bảo đảm đời sống, an sinh cho người dân, nên khoản này không bị mất đi, càng không để người lao động chịu thiệt thòi.

Hơn nữa, theo quy định hiện hành, nếu hưởng BHXH một lần và không sớm trở lại hệ thống, họ sẽ không được hưởng lương hưu, không được hưởng BHYT do quỹ BHXH đóng cho người lao động, đồng nghĩa tuổi già thiếu điểm tựa an sinh. Ngoài ra, khi người lao động qua đời, thân nhân không được hưởng các khoản trợ cấp tử tuất…

Đặc biệt, tại dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), các cơ quan chức năng đề xuất còn bổ sung nhiều chính sách hấp dẫn nhằm khuyến khích người lao động bảo lưu, tích lũy thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu, thay vì nhận BHXH một lần. Đó là điều kiện hưởng lương hưu giảm từ 20 năm đóng BHXH, xuống 15 năm. Người lao động sau một năm nghỉ việc không nhận BHXH một lần, mà tiếp tục bảo lưu thời gian đóng thì được hưởng BHYT do Quỹ BHXH đóng. Người lao động trong thời gian bị mất việc chưa có việc làm còn được hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng nhằm giải quyết khó khăn tài chính trước mắt của người lao động…

Từ những dẫn chứng nêu trên có thể nhận thấy, dù theo các quy định của pháp luật hiện hành hay theo những đề xuất mới tại dự thảo Luật BHXH, thì việc hưởng lương hưu có nhiều lợi ích hơn nhận tiền một lần. Do đó, người lao động nên cân nhắc kỹ lưỡng, đừng vội vàng rút về khoản tích lũy an sinh.